Stanisław Staszic urodził się w 1755 roku w Pile. Był księdzem, uczonym, filozofem, wybitnym działaczem i pisarzem politycznym. Należał do grona głównych postaci obozu reform w okresie Sejmu Czteroletniego. Występował w obronie interesów mieszczaństwa i chłopów. W okresie przedrozbiorowym jako mieszczanin nie miał możliwości szerszej działalności organizacyjnej. Wypowiadał się więc przede wszystkim w druku. Wydał słynne i szeroko dyskutowane „Uwagi nad życiem Jana Zamojskiego” oraz „Przestrogi dla Polski”.
Po rozbiorach został działaczem gospodarczym – uczestniczył w budowaniu kopalń i zakładaniu szkół górniczych. Wiele osobistego zaangażowania włożył w organizowanie życia naukowego. Był twórcą tężni m. innymi w Ciechocinku i Konstancinie. W latach 1807-1824 był członkiem władz szkolnych: Izby Edukacyjnej, Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Współorganizował i od 1808 roku był prezesem warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, którego siedzibę sam ufundował. Stanisław Staszic jest uważany za pierwszego polskiego geologa. Był inicjatorem poszukiwań geologicznych, w 1815 r. wydał dzieło „O ziemiorództwie Karpatów”. Był także współzałożycielem Uniwersytetu Warszawskiego (1816) i Akademii Górniczej w Kielcach. W 1816 r. założył Chłopskie Towarzystwo Rolnicze w Hrubieszowie. Zmarł w 1826 roku.
Kilka myśli Stanisława Staszica z jego dzieł
Gdybyśmy mieli od pierwszych przodków naszych rzetelnie opisane wierzchy ziemi, jej skład wewnętrzny gatunki roślin i zwierząt wysokość gór, wysokość morza, głębokość jego, zboczenia i uchylenia igły magnesu średnie stopnie ciepła i zimna każdej stref y , średnie stopnie ciepła i zimna w głębiach mórz, wśród zimy i wśród lata, stałą miarę części składających żywiookrąg każdej krainy – natenczas moglibyśmy dziś pewniejsze powziąć wyobrażenia dalszych postępów natury, dalszych zmian ziemi, wszystkich stąd skutków już byłych i jeszcze być mogących, losu, który może nas albo pokolenie nasze czeka.
Stanisław Staszic Słusznie więc wszystkich uczonych jest życzeniem, aby odtąd przynajmniej podobne wiadomości z każdego kraju zbierane były. Aby z największą pilnością były uważane, z największą dokładnością były oznaczane wszystkie te wielkie fenomena natury, o których niestałości zmienianiu się – porozumienia (są) słuszne.
Młodzieży! Ty każdego narodu droga, narodu naszego jedyna nadziejo! Oto prace, do których cię wzywają, oto wiadomości, których od ciebie o twojej ziemi wyglądają obce narody…
Jest ona dziedzictwem waszych ojców. Jest więc jedną z tych charakteryzujących waszych cech, jakie cechy święcie zachować jest w waszej mocy…
…wyzywają was europejskie narody w zawody o sławę wszystkich innych rodzajów. Idźcie w te szlachetne zabiegi i z cudzoziemcami, a nie ustępując w waszej ziemi nikomu pierwszeństwa w cnotach, w pracach, w naukach – posłużcie się tym wszystkim, cokolwiek ziemia waszych ojców w najwyższych górach , w najgłębszych wnętrza zakopaniach i w morzach, i w powietrzu, ciekawego, użytecznego zawiera, połóżcie – mówię – na tym wszystkim pracy, dowcipu, wynalazku, umiejętności pierwsze imię Polaka…
„O ziemiorodztwie Karpatów” III, s. 68-70.
Kończę do was, najużyteczniejsi w kraju nauczyciele edukacji publicznej, którym Rzeczpospolita powierzyła to, co ma najdroższego – niewinny szczep takiego obywatelstwa, które ma dokończyć dzieło zbawienia Polski…
..wy tłumaczcie, wpajajcie w miękkie serca jeszcze cnotliwej młodzieży… Niechaj dzieci znają obowiązki człowieka, niechaj się swoją z powinnościami obywatela, niechaj widzą związki krajów. Z tych okazujcie im potrzeby Polski i ich opatrzeni a sposoby…
„Przestrogi dla Polski”, I, s. 2-3.